Een familiegeschiedenis in drie spoorhuizen

Hoeveel spoorgeschiedenis kun je in één familie stoppen? Nou, heel wat. Neem de familie De Graaf uit Wilnis. De opa van moederskant was bewoner van het brugwachterhuis 48 aan de Ringsloot in Vinkeveen. De oma van vaderskant was stationschef in Wilnis, de opa van vaderskant baanwerker bij het spoor. Moeder Wilhelmina de Graaf woonde in spoorwoning 47 aan de Wilnisserdwarsweg, waar zoon Rutger de Graaf werd geboren – die trouwens nog enige tijd bij de spoorwegpolitie werkte. En nu wonen ze beiden in station Wilnis.

De familiegeschiedenis langs de Haarlemmermeerlijnen begint als Marcus van Drie, de vader van Wilhelmina de Graaf, een ongeluk krijgt waardoor hij zijn werk als spoorwegwerker niet meer kan doen. De spoorwegmaatschappij biedt hem in 1933 een andere baan aan: brugwachter bij de ophaalbrug aan de Ringsloot in Vinkeveen. ,,Volgens mijn vader zeiden ze erbij: ’Daar kun je honderd mee worden’. Ze beloofden dat het een lekker rustig baantje was’’, zegt Wilhelmina de Graaf. ,,En dat klopte ook wel. Als brugwachter hoefde hij niet vaak in actie te komen.’’

,,Maar hij moest er wel zijn als het nodig was’, voegt ze er meteen aan toe. ,,Als er ’s avonds om elf uur een trein kwam, moest hij er toch even op uit om te kijken of de brug goed vast lag.’’

Wilhelmina is zes als ze in spoorhuis 48 trekt, dat ze zich herinnert als een fantastische plek. ,,Je was er heerlijk vrij.’’ Twintig jaar later verhuist ze naar haar eigen spoorwoning, spoorhuis 47 aan de rand van Wilnis en Mijdrecht. ,,Ik was getrouwd met Rutger de Graaf, de zoon van de mevrouw De Graaf, stationschef van Wilnis. We zochten een huis en kregen een deel van spoorhuis 47 aangeboden. Dat was niet meer in gebruik als dienstwoning, maar het was nog wel van de NS. En omdat onze beide ouders bij het spoor werkten, mochten wij er in trekken.’’

In hun helft van de dubbele spoorwoning aan de Wilnisserdwarsweg ziet in 1954 de derde generatie van de spoor-De Graafs het licht: zoon Rutger. Veel kan hij zich niet meer van zijn jeugd in dat spoorhuis herinneren, want al in 1958 verhuist de hele familie naar station Wilnis. Wilhelmina de Graaf: ,,In dat jaar overleed mijn schoonmoeder, de voormalige stationschef. Mijn schoonvader bleef achter met twee thuiswonende zoons en vroeg aan ons of wij bij hem wilden intrekken, zodat ik ook zijn gezin kon bestieren. Dat wilden we wel, maar mijn man zei: dan wil ik wel de huurder zijn. Hij dacht, als er iets zou gebeuren met zijn vader, dan wilde hij niet het risico lopen dat het hele gezin op straat kwam te staan. Dat vond mijn schoonvader geen probleem. En zo werden wij de hoofdbewoners van station Wilnis.’’

Zoon Rutger verlaat het station als hij trouwt, maar keert weer terug als de NS het spoor tussen Uithoorn en Nieuwersluis opheffen en het station te koop zetten. ,,Mijn ouders hadden als bewoners het eerste recht om het te kopen, maar ze vonden het eigenlijk veel te groot. Ik stelde eerst voor: zullen we ruilen, maar uiteindelijk werd het plan geboren dat ik het zou kopen om het vervolgens zo te verbouwen dat er twee woningen in kwamen: één voor mij en één voor mijn ouders.’’

In 1987 begint het karwei dat de jaren daarna min of meer zal uitgroeien tot het levenswerk van Rutger de Graaf. ,,De NS hadden niet veel meer aan het station gedaan. De ramen en deuren van de wachtkamer lieten ze, toen de kozijnen te rot waren geworden, voor het gemak grotendeels dicht metselen. De wachtkamer was toen alleen nog maar als schuur te gebruiken. Dat moesten we allemaal weer open breken. Daarnaast moest ik ongeveer al het houtwerk eruit slopen en vervangen. Het was een enorme klus, maar het was het waard.’’

De Graaf vindt extra ruimte bij het huis door er een aanbouw bij te bouwen. Voor het overige heeft hij geprobeerd het zo veel mogelijk in de originele staat te laten. De bewerkte deurkozijnen, de houten muren op de bovenverdieping: ze zijn allemaal nog aanwezig. ,,Ik heb op de bovenverdieping een verlaagd plafond gemaakt, want dat leek me praktischer. Maar verder is bijna alles nog authentiek.’’

Wat duidelijk wel is verdwenen, is de grote stilte rond het station. ,,Het was hier vroeger helemaal leeg’’, zegt Wilhelmina de Graaf. ,,Geen huizen, nauwelijks wegen, niets. Rutger de Graaf: ,,Vroeger, als het donker was, zag je hier geen hand voor ogen. Straatverlichting, daar deden ze nog niet aan. Dat is nu wel anders.’’

Advertentie